صداي مادر، دلنشين و به يادماندني

صحبت با كودكان يكي از مهمترين كارهايي است كه والدين درارتباط با فرزندانشان انجام مي دهند. صحبت با كودكان براي رشد آنها اهميت حياتي داشته و انجام هر چه زودتر آن نتايج بهتري به دنبال خواهد داشت.
زودترين زماني كه مادران مي توانند با فرزندان خود صحبت كنند از ماه ششم حاملگي است، يعني صحبت با كودك از دوران داخل رحمي آغاز مي شود. در اين رابطه دكتر عزيزه ابراهيم پور روانپزشك مي گويد: «جنين شش ماهه انسان قادر به تشخيص صداي انسان است. درواقع بلندترين و به يادماندني ترين صدا براي جنين صداي مادر است. مطالعات نشان مي دهد جنين قادر به تشخيص صداي مادر بوده و صداي مادر را به هر صداي ديگري ترجيح مي دهد.»

بنابر اظهارات وي توانايي تشخيص صدا توسط نوزاد پس از تولد نيز ادامه پيدا كرده و قويتر مي شود به طوري كه مي توان چنين عنوان كرد كه ارتباط كلامي با جنين از زندگي داخل رحمي شروع شده و به درازاي عمر ادامه پيدا مي كند. قطعاً در اين راه ارتباط كلامي مناسب در روزها، ماهها و سالهاي اول زندگي كودكان، اثرات و نتايج مثبت و ماندگارتري روي توانايي ها و مهارتهاي كودك در سالهاي بعدي زندگي وي دارد.
به طور كلي گفته مي شود تولد زيستن زماني است كه نطفه جنين شكل مي گيرد. بنابراين تعريف مسائلي چون گفت وگو كردن با جنين، قصه گفتن، سلام كردن، شرح و بيان اتفاقات روزمره زندگي، گوش دادن به موسيقي و حتي دست نوازش كشيدن بر شكم مادر باردار تأثيرات بسزايي در شكل گيري شخصيت سالم فرد دارد. دكتر محسن زماني، پزشك و كارشناس ارشد مشاوره خانواده در اين خصوص مي گويد: اين قبيل مسائل مي تواند منجر به نوعي آرامش در جنين شود، كه جنين اين آرامش را به دو طريق مي تواند از مادر دريافت كند نخست به طور مستقيم از طريق جفت و دوم پس از بيست و هشت هفتگي حاملگي با تكامل سيستم عصبي.
در تشريح اين دو مسأله دكتر زماني مي گويد: «درواقع جنين غذا، اكسيژن، آنتي بادي ها، هورمون ها و واسطه هاي شيميايي و ... را از طريق جفت از مادر دريافت مي كند.
ازدياد اين مواد در داخل بدن مادر منجر به بالارفتن ميزان آنها در بدن جنين مي شود.. بنابراين در راستاي موضوع بحث ما انتقال هورمون ها و واسطه هاي شيميايي كه در مسائل حسي دخالت دارد منجر به ايجاد همان واكنش ها در جنين مي شود. به عنوان مثال در موارد استرس افزايش ميزان هورمون هايي چون استيل كولين، اپي نفرين، كورتيزول در بدن مادر از طريق جفت به جنين منتقل شده و واكنشي استرسي نظير واكنش بدن مادر در جنين ايجاد مي كند. بالعكس در موارد آرامش، شادي و سرخوشي با ترشح موادي چون اندورفين ها روبرو هستيم كه منجر مي شوند جنين نيز چنين حالت هايي از خود بروز دهد. علاوه بر مقوله ارتباط خوني با ارتباطي ديگر نيز روبرو هستيم كه از حدود ۲۸ هفتگي دوران بارداري شروع مي شود. ارتباطي كه با تكامل سيستم عصبي جنيني آغاز مي شود. درواقع در اين دوران جنين قادر به درك محرك هاي محيطي مي شود هر چند قدرت تشخيص كلمه را ندارد اما لحن كلمات و جملات را مي تواند خوب درك كند.(به عنوان مثال حالت هاي پرخاشگري، مهرباني و ...) مادري كه مداوماً داستان و قصه براي جنين تعريف كرده و يا مطالعه مي كند آن پژواك ها و آواها در بچه قابل انتقال بوده و حتي در ناخودآگاه فرد جذب مي شود و بعدها در بزرگسالي فرد با شنيدن اين موسيقي ها وقصه ها واكنش هايي را به صورت ناخودآگاه بروز مي دهد.»
طبق اظهارات دكتر زماني جنين هر قدر در آرامش بيشتر و استرس كمتر قرارگيرد مي تواند بعدها پس از تولد و بزرگسالي شخصيت سالم تري پيداكند.
موسيقي:
در رابطه با ارتباط مادر با جنين يكي از هيجان انگيزترين كشفيات مادران باردار، شروع ارتباط نوزادانشان با موسيقي قبل از تولد آنهاست. به طوري كه امروزه محققين به خوبي مي دانند جنين هاي چهارماهه نسبت به موسيقي واكنش نشان مي دهند و با آن در داخل رحم آرام مي شوند. بنابر اظهارات دكتر ابراهيم پور مطالعه نوزادان در يك «مركز مراقبت ويژه نوزادان» نشان داده است موسيقي موجب كاهش ضربان قلب، افزايش اشباع اكسيژن خون و كاهش استرس نوزاد مي شود و حتي موسيقي موجب ترخيص زودتر (بهبودي سريع تر) آنها از بخش مي شود.
وي مي گويد: «نوزاد دوماهه قادر به درك اوج، بلندي و همچنين محتوي ملوديك صداها است، نوزاد چهارماهه ساختار ريتميك موسيقي و نوزاد ۹ ماهه تغييرات ملودي را درك و واكنش نشان مي دهد.»
اين روانپزشك در ادامه افزود: «درحال حاضر توافق قوي وجوددارد كه موسيقي به رشد و تكامل مغز كمك مي كند، در رشد و توسعه زبان مؤثر است، يادگيري مهارتهاي خواندن را تسهيل مي كند، ابزارهاي ذهني را براي حل مسائل تقويت مي كند، مهارتهاي رفتاري و شناختي را افزايش مي دهد و اعتمادبه نفس را تقويت مي كند.»
به طور كلي نظريه موجود اين است كه قرارگرفتن كودكان درمعرض موسيقي هاي كلاسيك در دوران جنيني، بعد از تولد، در دوران رشد و حتي دوران دبيرستان موجب مي شود كه كودكان باهوش تر و زيرك تر باشند. به طوري كه در حال حاضر شواهد و دلايل زيادي از اين نظريه حمايت مي كنند.
دكتر ابراهيم پور ضمن تأكيد بر اهميت قرارگرفتن كودكان درمعرض موسيقي هاي كلاسيك گفت: «به مادران توصيه مي شود در دوران بارداري بويژه از ماه چهارم به موسيقي گوش دهند و موسيقي هايي را انتخاب كنند كه موجب آرامش و راحتي درخود آنها شود. اين عمل موجب كاهش استرس مادر و جنين مي شود.»
نقش پدر:
در رابطه با نقش پدر در زندگي جنيني و بعدها پس از تولد فرزند، دكتر زماني به نظريه بسياري از روانشناسان اشاره كرد و گفت: «دراكثر جوامع مادر تأثير بيشتري بر شكل گيري شخصيت بچه دارد تا بدانجا كه حتي بسياري از روانشناسان معتقد هستند پدر نقش پررنگي در زندگي بشر ندارد.»
درواقع صداي قلب مادر مداوماً درگوش جنين طنين انداز است، ارتعاش صحبت ها و حرفهاي مادر ازطريق قفسه سينه به جنين منتقل شده و همچنين وجود ارتباط هاي بيوشيميايي بين مادر و جنين نشان دهنده اين مفهوم هستند كه جنين ارتباط قوي تر با مادر نسبت به پدر دارد.
ارتباط كلامي مادر با جنين و وابستگي آن به هوش:
در پاسخ به اين سؤال كه مطالعه مادر در دوران بارداري و يا صحبت هاي علمي در اين دوران و حتي ذكر آيه هاي قرآني و... آيا منجر به افزايش هوش در كودك مي شود يا نه، مشاور خانواده معتقد است مسأله هوش بيشتر جنبه ژنتيكي و گاهي محيطي دارد، مطالعه قرآن و صحبت هاي علمي، گوش دادن به موسيقي هاي خاص و... به مدت طولاني در بارداري، در ناخودآگاه جنين نقش بسته و بعدها در بزرگسالي فرد، تمايل بيشتري به اين موارد پيداكند.
گزارشي از ارتباط كلامي مادر با جنين
نويسنده: افسانه بهرامي